 |
| Dr. Devi Shetty. |
गेले काही दिवसांपासून नात्यातले आणि मित्र परिवारातील लोकांना हृदयविकाराच्या झटका आल्याच्या बातम्या ऐकायला येत होत्या. महाशिवरात्रीच्या आधी माझ्या चुलत काकांना आला,एका मित्राच्या आजीला आला, दुसरे एक मोठे काकांना वेळेत उपचार झाल्यामुळे त्रास झाला नाही. काल एका मित्राच्या वडिलांना हृदयविकाराचा झटका आला. आताच त्यांना हॉस्पिटल मध्ये जाऊन बघून आलो. सर्व जवळपास ६० वयाच्या पुढचेच आहेत. ह्या वयात त्रास होण्याचे चान्सेस जास्त असतात. गेल्या काही दिवसापासून मी नेट वर शोधातच होतो कि ह्या हृदयविकारापासून वाचण्यासाठी काय करायचे त्याच वेळेला फॉरवर्डेड ईमेल मध्ये डॉ देवी शेट्टी ह्याच्याबरोबर झालेल्या मुलाखतीचा गोषवारा आला. डॉ देवी शेट्टी हे नारायण हॉस्पिटल बंगलोर मधील मुख्य हृदयरोग तज्ञ आहेत. त्यांच्याबद्दलची जास्त माहिती ह्या लिंकवर दिलेली आहे.
त्यांना विचारलेल्या प्रश्नोत्तरांचे भाषांतर येथे देत आहे. सर्वात शेवटी मूळ इंग्लिश चर्चा हि जोडत आहे.
प्रश्न: हृदयविकाराचा झटका येण्यापासून वाचण्याचे काही मुलभूत नियम आहेत काय?
उत्तर:
1. आहार - कार्बोहाइड्रेट कमी , प्रोटीन अधिक, आणि तेलकट पदार्थ कमी
२. व्यायाम - एक ते अर्धा तास दररोज चालणे, कमीत कमी आठवड्यामधून पाच दिवस तरी चालावे.लिफ्ट चा वापर टाळावा. जास्त वेळ एकाच जागेवर बसने टाळावे.
3. धूम्रपान सोडावे.
4. शरीराच्या वजनावर नियंत्रण ठेवावे.
5. रक्तदाब वर नियंत्रण आणि शुगर कमी करावी.
प्रश्न: मांसाहारी (मासे) खाने हृदयासाठी चांगले आहे का ?
उत्तर: नाही.
प्रश्न: कधी कधी शरीराने सशक्त किंवा उत्तम आरोग्य असलेल्या व्यक्तीला सुद्धा हृदयझटका येण्याचे उदाहरणे दिसतात. झटका येण्याचे काही कारण असते का?
उत्तर: ह्याला मूक आक्रमण म्हणतात, ह्यासाठीच आम्ही ३० वर्ष वरील सर्व व्यक्तींना नियमित आरोग्य तपासणी करण्याची सिफारिश करतो.
प्रश्न: हृदय रोग वंशपरंपरागत असतो का ?
उत्तर: होय.
प्रश्न: हृदयावर जोर, तणाव (stress) पडण्याचे कारण काय असू शकतात ? हा तणाव कसा मिटवू शकतो?
उत्तर: जीवनच्या प्रति आपला दृष्टिकोण बदला. प्रत्येक गोष्टीत परिपूर्णता (perfection) आणण्याचा प्रयत्न करू नका.
प्रश्न: जॉगिंग आणि चालणे ह्यात चांगले काय आहे? किंवा त्याहून चांगला व्यायाम आहे का?
उत्तर: जॉगिंग पेक्षा चालणे नेहमीच चांगले असते. जॉगिंग ने लवकर थकायला होते आणि सांधे दुखी वाढू शकते.
प्रश्न: तुम्ही गरीब आणि जरुरतमंद लोकांसाठी खूप काही केले आहे तुम्हाला असे करण्याची प्रेरणा कुठून मिळाली?
उत्तर: मदर तेरेसा, जी माझी पेशंट होती.
प्रश्न: कमी रक्तदाब असलेल्या रोग्यांना हृदय झटका येऊ शकतो का ?
उत्तर: अत्यंत दुर्लभ
प्रश्न: कोलेस्ट्रॉल कधी पासून जमा व्हायला सुरुवात होते? आता पासून चिंता करायची गरज आहे का ? का तीस वर्ष नंतरच त्याची काळजी घेतली पाहिजे ?
उत्तर: कोलेस्ट्रॉल अगदी लहानपणापासून जमायला सुरुवात होते?
प्रश्न: अनियमित भोजन घेण्याच्या सवयीने हृदयावर कसा परिणाम होतो?
उत्तर: अनियमित भोजन घेण्यामुळे शरीराला अन्न विरघळणारे अन्न स्त्राव कधी निर्माण करायचे ते समजत नाही परिणामी अन्न चांगले पचत नाही.
प्रश्न: मी औषधे न घेता कोलेस्ट्रॉल सामग्री नियंत्रण कसा करू शकतो?
उत्तर: नियंत्रित आहार, चालण्याची सवय आणि अक्रोड खावे.
प्रश्न: योगसाधना हृदय रोगापासून वाचवाण्याला मदत करते का ?
उत्तर: योग नक्कीच मदत करतात.
प्रश्न: हृदयासाठी चांगले आणि वाईट आहार कुठला?
उत्तर: फळे आणि भाज्या चांगला आहार आहे आणि तेल सर्वात वाईट.
प्रश्न: कुठले तेल चांगले असते? शेंगदाण्याचे, सुर्यफुल, ओलीव तेल?
उत्तर: सर्व तेल खराब असतात.
प्रश्न: कुठले रुटीन चेकअप केले पाहिजे ?काही विशेष परीक्षण आहेत का?
उत्तर: नियमित रक्त दाब परीक्षण कोलेस्ट्रॉल, शुगर सुनिश्चित करण्यासाठी, ट्रेडमिल टेस्ट.
प्रश्न: हृद्य झटका आल्यावर कुठले प्राथमिक उपचार केले पाहिजे?
उत्तर: झटका आलेल्या माणसाला झोपण्याच्या स्थितीत पडण्यासाठी मदत करावी. एक एस्पिरिन गोळी जर उपलब्ध असेल किंवा एक सोर्बित्रेत (sorbitrate) गोली जीभेखाली ठेवायला मदत करावी. त्या व्यक्तीला लवकरात लवकर हॉस्पिटल मध्ये नेण्याची व्यवस्था करावी. कारण अधिकतम नुकसान पहिल्या एक तासात होते.
प्रश्न: गॅसेस मुळे छातीत दुखणे आणि हृदयविकाराने छातीत दुखणे हे दोन्ही मधला फरक कसा समजावा?
उत्तर: ईसीजी केल्याशिवाय सांगणे अत्यंत कठीण असते.
प्रश्न: तरुण मुले/मुली मध्ये हृदय विकाराची समस्या वाढण्याचे कारण काय? ३०-४० वयोगटातील लोकांमध्ये हि समस्या वाढत असल्याचे दिसून येत आहे?
उत्तर: वाढत्या जागरुकतेने अशा घटनामध्येहि वाढ होत आहे, ह्या शिवाय आजची जीवन शैली, धूम्रपान, जंक फूड, व्यायामाची कमतरता अशा कारणामुळे युरोप आणि अमेरिका सारख्या देशांपेक्षा आपल्या इथे हृदयरोगाच्या जास्त घटना घडताहेत.
प्रश्न:एखाद्या व्यक्तीचा रक्तदाब हा १२०/८० ह्या सामान्य श्रेणी पेक्षा जास्त असेलआणि तरी सुद्धा तो व्यक्ती शारीरिक रित्या स्वस्थ असू शकतो का?
उत्तर: होय नक्कीच
प्रश्न: जवळच्या नात्यात केलेल्या लग्नामुळे होणाऱ्या मुलांना ह्याचा त्रास होऊ शकतो. हे खरे आहे का?
उत्तर: होय.
प्रश्न:आमच्या पैकी खूप लोकांची जीवनशैली अनियमित आहे व ऑफिस मध्ये उशिरा पर्यंत थांबणे हे आमच्या हृदयाला त्रासदायक होऊ शकते का? ह्यासाठी कुठली सावधानता बाळगायला सुचवाल ?
उत्तर: जेव्हा तुम्ही तरुण असता तेव्हा निसर्ग ह्या सगळ्या गोष्टींची काळजी घेतो. पण जेव्हा तुम्ही वयस्कर होत जाल तेव्हा जैविक घड्याळाचे (Biological Clock) ध्यान ठेवा.
प्रश्न: उच्च रक्तदाबाने ग्रस्त असलेले लोक टेन्शन कमी होण्यासाठी गोळ्या घेतात त्याचे लघु / दीर्घ परिणाम होऊ शकतात का?
उत्तर:कुठल्याही गोळ्यांना साईड एफेक्ट असू शकतात. पण आधुनिक गोळ्या ह्या सर्व गोष्टी ध्यानात ठेवून बनवल्या जातात.
प्रश्न:जास्त चहा/ कॉफी घेणे हृदयाला धोकादायक ठरू शकते का ?
उत्तर : नाही
प्रश्न : अस्थमा चा त्रास असलेले रोग्यांना ह्या आजाराची जास्त भीती असते का?
उत्तर: नाही.
प्रश्न: तुम्ही जंक फूड कशाला म्हणाल?
उत्तर : तळलेले पदार्थ, मॅकडोनाल्ड,समोसे आणि अगदी मसाला डोसा सुद्धा.
प्रश्न: तुम्ही म्हटले कि अमेरिकन आणि युरोपिअन लोकांपेक्षा भारतीय लोकांन तीन पटीने जास्त धोका असतो. ते लोक पण जास्त जंक फूड खातात.
उत्तर: प्रत्येक पिढी हि काही प्रकारच्या आजाराने आणि नशिबाने असुरक्षित असते. भारतात महागड्या रोगांची जोखम जास्त आहे.
प्रश्न: केळे खाल्याने उच्च रक्तदाब कमी होण्यास मदत होते का ?
उत्तर : नाही.
प्रश्न: एखादा व्यक्ती हृदयचा झटका आला असता स्वत:ची मदत करू शकतो का ? कारण फोरवर्ड ईमेल मध्ये आम्ही असे नेहमी बघतो.
उत्तर: होय ! खाली आरामात आडवे झोपून घ्यावे आणि कुठलीही एस्पिरीन ची गोळी जिभेखाली धरावी. जवळ असणाऱ्या व्यक्तीला लवकरात लवकर हॉस्पिटल मध्ये नेण्यास सांगावे, अँब्युलंस ची वाट बघत बसू नये कारण शक्यतो अशा वेळेला त्या लवकर येत नाहीत.
प्रश्न: सफेद रक्त पेशी कमी असणे आणि हिमोग्लोबीन ची कमतरता हृदय रोगाला कारणीभूत ठरतात का ?
उत्तर: नाही, पण शरीरात योग्य मात्रात हिमोग्लोबीन असणे आवश्यक आहे.
प्रश्न: कधी कधी व्यस्त जीवनशैली असल्याने आम्ही व्यायाम करू शकत नाही पण अशा वेळेला जर आम्ही घरी चालत गेलो किंवा पायऱ्या चढलो तर ते फायदेमंद ठरेल का ?
उत्तर : नक्कीच. अर्ध्या तसा पेक्षा एका जागेवर बसने टाळा. एका खुर्ची वरून उठून दुसऱ्या खुर्ची वर बसने सुद्धा नक्कीच उपयोगी येते.
प्रश्न: मधुमेह आणि हृदय रोग ह्यांचा संबंध आहे का ?
उत्तर: होय. मधुमेह रोग्यांना इतर माणसांपेक्षा झटका येण्याचे जास्त चान्सेस असतात.
प्रश्न: हृदयाचे ऑपरेशन केल्या नंतर काय काळजी घेतली पाहिजे ?
उत्तर: योग्य आहार, व्यायाम, वेळेवर औषधे घेणे आणि कोलेस्ट्रॉल, रक्तदाब व वजन ह्यावर नियंत्रण ठेवणे.
प्रश्न: रात्रपाळी चे काम करणाऱ्यांना दिवसपाळी करणाऱ्यांपेक्षा जास्त धोका असतो का ?
उत्तर: नाही.
प्रश्न: रक्तदाब नियंत्रण करण्यासाठी आधुनिक औषधे कुठली आहेत?
उत्तर: अशी शेकडोनी औषधे आहेत. तुमचे डॉक्टर तुमच्यासाठी नक्कीच बरोबर औषधे देतील पण माझ्या मता प्रमाणे गोळ्या घेण्यापेक्षा नैसर्गिक रीतीने रक्तदाब नियंत्रित करा, त्यासाठी व्यायाम करा, योग्य आहार घ्या आणि जीवनाकडे बघण्याचा दृष्टीकोन बदला.
प्रश्न: डीसप्रिन आणि अन्य डोकेदुखीच्या गोळ्या रक्तदाब वाढवतात का ?
उत्तर : नाही.
प्रश्न:स्त्री आणि पुरुषांमध्ये हृदयरोगाचे काय प्रमाण आहे.
उत्तर: निसर्ग स्त्रियांना वयाच्या ४५ वर्षापर्यंत जपतो /वाचवतो.
प्रश्न: हृदय चांगले ठेवण्यासाठी काय करू शकतो?
उत्तर : योग्य आहार, जंक फूड टाळा,व्यायाम करा, धुम्रपान सोडा, जर तुमचे वय ३० पेक्षा जास्त झाले असेल तर मेडिकल चेकअप करून घ्या. सहा महिन्यातून एकदा तरी चेकअप करावा.
वर झालेल्या संवादाचे मूळ इंग्रजी ईमेल इथे देत आहे.
A chat with Dr.Devi Shetty, Narayana Hrudayalaya (Heart Specialist) Bangalore was arranged by WIPRO for its employees. The transcript of the chat is given below. Useful for everyone.
Qn: What are the thumb rules for a layman to take care of his heart?
Ans:
1. Diet - Less of carbohydrate, more of protein, less oil
2. Exercise - Half an hour's walk, at least five days a week;avoid lifts and avoid sitting for a longtime
3. Quit smoking
4. Control weight
5. Control blood pressure and sugar
Qn: Is eating non-veg food (fish) good for the heart?
Ans: No
Qn: It's still a grave shock to hear that some apparently healthy person
gets a cardiac arrest. How do we understand it in perspective?
Ans: This is called silent attack; that is why we recommend everyone past the age of 30 to undergo routine health checkups.
Qn: Are heart diseases hereditary?
Ans: Yes
Qn: What are the ways in which the heart is stressed?What practices do you suggest to de-stress? Ans: Change your attitude towards life. Do not look for perfection in everything in life.
Qn: Is walking better than jogging or is more intensive exercise required to keep a healthy heart?
Ans: Walking is better than jogging since jogging leads to early fatigue and injury to joints.
Qn: You have done so much for the poor and needy.What has inspired you to do so? Ans: Mother Theresa , who was my patient
Qn: Can people with low blood pressure suffer heart diseases?
Ans: Extremely rare
Qn: Does cholesterol accumulates right from an early age
(I'm currently only 22) or do you have to worry about it only after you are above 30 years of age?
Ans: Cholesterol accumulates from childhood.
Qn: How do irregular eating habits affect the heart ?
Ans: You tend to eat junk food when the habits are irregular and your body's enzyme release for digestion gets confused.
Qn: How can I control cholesterol content without using medicines?
Ans: Control diet, walk and eat walnut.
Qn: Can yoga prevent heart ailments?
Ans: Yoga helps.
Qn: Which is the best and worst food for the heart?
Ans: Fruits and vegetables are the best and the worst is oil.
Qn: Which oil is better - groundnut, sunflower, olive?
Ans: All oils are bad .
Qn: What is the routine checkup one should go through? Is there any specific test?
Ans: Routine blood test to ensure sugar, cholesterol is ok. Check BP,Treadmill test after an echo.
Qn: What are the first aid steps to be taken on a heart attack?
Ans: Help the person into a sleeping position , place an aspirin tablet under the tongue with a sorbitrate tablet if available, and rush him to a coronary care unit since the maximum casualty takes place within the first hour.
Qn: How do you differentiate between pain caused by a heart attack and
that caused due to gastric trouble?
Ans: Extremely difficult without ECG.
Qn: What is the main cause of a steep increase in heart problems amongst youngsters? I see people of about 30-40 yrs of age having heart attacks and serious heart problems.
Ans: Increased awareness has increased incidents. Also, sedentary lifestyles, smoking, junk food, lack of exercise in a country where people are genetically three times more vulnerable for heart attacks than Europeans and Americans.
Qn: Is it possible for a person to have BP outside the normal range of 120/80 and yet be perfectly healthy? Ans: Yes.
Qn: Marriages within close relatives can lead to heart problems for the child. Is it true? Ans : Yes, co-sanguinity leads to congenital abnormalities and you may not have a software engineer as a child.
Qn: Many of us have an irregular daily routine and many a times we have to stay late nights in office. Does this affect our heart ?What precautions would you recommend? Ans : When you are young, nature protects you against all these irregularities. However, as you grow older, respect the biological clock.
Qn: Will taking anti-hypertensive drugs cause some other complications (short / long term)?
Ans:Yes, most drugs have some side effects. However, modern anti-hypertensive drugs are extremely safe.
Qn: Will consuming more coffee/tea lead to heart attacks?
Ans : No.
Qn: Are asthma patients more prone to heart disease?
Ans : No.
Qn: How would you define junk food?
Ans : Fried food like Kentucky , McDonalds , samosas and even masala dosas.
Qn: You mentioned that Indians are three times more vulnerable.What is the reason for this, as Europeans and Americans also eat a lot of junk food?
Ans: Every race is vulnerable to some disease and unfortunately,Indians are vulnerable for the most expensive disease.
Qn: Does consuming bananas help reduce hypertension?
Ans : No.
Qn: Can a person help himself during a heart attack(Because we see a lot of forwarded emails on this)?
Ans : Yes. Lie down comfortably and put an aspirin tablet of any description under the tongue and ask someone to take you to the nearest coronary care unit without any delay and do not wait for the ambulance since most of the time,the ambulance does not turn up.
Qn: Do, in any way, low white blood cells and low hemoglobin count lead to heart problems?
Ans : No. But it is ideal to have normal hemoglobin level to increase your exercise capacity.
Qn: Sometimes, due to the hectic schedule we are not able to exercise. So, does walking while doing daily chores at home or climbing the stairs in the house, work as a substitute for exercise?
Ans : Certainly. Avoid sitting continuously for more than half an hour and even the act of getting out of the chair and going to another chair and sitting helps a lot..
Qn: Is there a relation between heart problems and blood sugar?
Ans: Yes. A strong relationship since diabetics are more vulnerable to heart attacks than non-diabetics.
Qn: What are the things one needs to take care of after a heart operation?
Ans : Diet, exercise, drugs on time , Control cholesterol, BP, weight..
Qn: Are people working on night shifts more vulnerable to heart disease
when compared to day shift workers?
Ans : No.
Qn: What are the modern anti-hypertensive drugs?
Ans : There are hundreds of drugs and your doctor will chose the right combination for your problem, but my suggestion is to avoid the drugs and go for natural ways of controlling blood pressure by walk, diet to reduce weight and changing attitudes towards lifestyles.
Qn: Does dispirin or similar headache pills increase the risk of heart attacks?
Ans : No.
Qn: Why is the rate of heart attacks more in men than in women?
Ans : Nature protects women till the age of 45.
Qn: How can one keep the heart in a good condition?
Ans : Eat a healthy diet, avoid junk food, exercise everyday, do not smok and, go for health checkup s if you are past the age of 30(once in six months recommended) ...
Posts
